КЕЛЕР ӰЙЕЛЕРГЕ КЕРЕЕС

Былтыр республикабыстыҥ эл-јоны атту-чуулу алтай бичиичи Аржан Адаровтыҥ 80 јылдыгын текшилей темдектеген.  Чӱмдӱ бичик кепке базар «Алтын-Туу» деп Байсыҥ-Јурт бу керектеҥ база туура калбай, Башкару јӧптӧгӧн юбилейле колбулу иштерде бичиичилер Отогыла теҥ-тай эрчимдӱ турушканына ӱзеери, А. Адаровтыҥ «Кан-Куурай» деп бичигин ак-јарыкка чыгарган. 
Јайалталу бичилген документ кептӱ кееркедим очерктердеҥ јуунадылган бу бичик — 1986-88, 91 јылдарда бӱдӱп калган иш. Оныҥ редактурасын А. О. Адаровло јӧптӧшкӧни аайынча туку ол тушта Б. Я. Бедюров бӱдӱрип койгон, је эмдиги бистерге јарт эмес кандый да шылтактардаҥ ла буудактардаҥ улам ол бойыныҥ ӧйинде, бичиичи эзен јӱрерде, таҥынаҥ бичик болуп кепке базылардаҥ болгой, ӱзӱктелип те јарлалбаган. Шак оныҥ учун бичикке јилбӱ јаан, ол эмдигештеҥ ала кычыраачылар ортодо суруда боло берди.
Мындый бичикти ак-јарыкка чыгарып, келер ӱйелерге кереес эдип артырар баштаҥкайды ол ӧйдӧ Куурайдыҥ чӧлиндеги Кызыл-Таш јуртта колхозтыҥ председатели болгон, Эре-Чуйда, Кан-Куурайда эли-јонын тоомјылу башкарган алтай алып-кӱлӱктердиҥ бирӱзи, «Алтайым, албатым, тилим, јаҥым» деген патриот, алмат сӧӧктӱ Петр Јӧбӱрович Кордоев эдип, бичикти бичип берзин деп, колхозтыҥ башкартузы адынаҥ А. Адаровко јаан суракту баштанган. Бичиичи, кӱнӱҥ сайынгы ижи кӧп тӧ болзо, бу јаан учурлу ишти бӱдӱрер болуп јӧбин берген. Кожо ӧскӧн кубарлаштарына, карган-тижеҥдерге, јаҥы ӧзӱп јаткан јаш ӱйеге, јерлештерине баштанып, бичиктиҥ кире сӧзин П. Ј. Кордоев бойы бичиген. Ол тӧрӧл јери керегинде, ат-нерелӱ иштеген, ак-чек јӱрӱм јӱрген улузы керегинде быйанду сӧс артырарга амадаган.
Аржан Адаров Чуйдыҥ Кызыл-Таш  јуртыныҥ колхоз туштагы тӱӱкизин Совет јаҥ ӧйинеҥ ала элбеде кӧргӱзип, окылу архив документтерге тайанган, јаан јашту ӧрӧкӧндӧрлӧ озогызын ойгорткон, ыраак турлуларга јӱрӱп, койчы-малчылардыҥ јадын-јӱрӱмиле, иш-тожыла танышкан, јербойыныҥ кӧп тоолу ӧскӧ дӧ улузыла туштажып куучындашкан. Автор олордыҥ ады-јолын тӱӱкиге кийдирип, келер ӱйелер ада-ӧбӧкӧлӧрин унутпай, олорго алкыш-быйанду јӱрзин деп амадаганы јарт. Бир бичикте колхозтыҥ бӱткӱл тӱӱкизин, ончо улустыҥ јӱрӱмин, ады-јолын толо бичиир арга јок. Је јаан јаштулардыҥ, колхозты тӧзӧӧчилердиҥ ижи, јӱрӱми, салымы керегинде јылу ла чын бичилген бӱктер кӧп. Ол Тазымай Кордоеваныҥ, Маак Абулованыҥ, Мариÿ Каланакованыҥ, Иван Мараловтыҥ, Кӱдӱҥ Санаеваныҥ, Јамануул Токоековтыҥ, Токтомыс ла Кенје Толоевтердиҥ ле оноҥ до ӧскӧлӧриниҥ јӱрӱмин, кайкамчылу ла уур ӧйлӧрди Аржан Адаров чын кӧргӱскен деп айдар керек. Бу бичиктеҥ анайда ок алтай албатыныҥ јӱрӱмин, салымын там тереҥжиде билип алар арга бар.  Куурайдыҥ улузына учурлай бичикте јарлалган кӧп ӱлгерлер сӱӱген поэдибистиҥ јайаандыгыныҥ база бир солун келтейин ачып, кычыраачыларды да, литература шиҥдеечилерди де јазымы јок јилбиркедер.
Јылдар јылыжып ӧдӧр, оныҥ агынын кем де, не де токтодып болбос.  Је бичикте элес эткен јӱрӱм артып калар, оны улус там кайкап, там јилбиркеп кычырар. Айса болзо, бир јирме-одус јылдыҥ бажында кем-кем Аржан Адаровтыҥ ижин улалтар. Ондый кижи Кан-Куурай алтайдыҥ бойында табыларында алаҥзу јок


Токшын Торбоков,
 республиканыҥ чӱмдӱ бичик кепке базар
 «Алтын-Туу» деп Байсыҥ-Јуртыныҥ бӧлӱгиниҥ јааны.